قبل از اختراع ساعت زمان چگونه تشخیص داده میشد؟

روش های تشخیص زمان توسط مردم، پیش از اختراع ساعت

تصور کنید که به پنج هزار سال قبل برگشته اید و عاشق شده اید. می خواهید با طرف مقابل قرار بگذارید و متوجه شدید که به دوره ی قبل از اختراع ساعت رفته اید و هنوز ساعت اختراع نشده است. حالا برای این قرار چگونه زمان را مشخص می کنید؟ 
همراه ما باشید تا شما را به چند هزار سال قبل ببریم..... 

نشانه هایی از تعیین زمان در گذشته
اگر به حدودا ۴ هزار سال قبل یعنی پیش از اختراع ساعت سفر کنید، احتمالاً نشانه و یا ابزارهایی برای سنجش زمان در ایران، عراق، هند، مصر و یکسری دیگر از تمدن های قدیم می بینید که شاید روش استفاده از آنها را ندانید. البته تعداد زیادی از پژوهشگران معتقدند که آن وسایل بیشتر جنبه مذهبی و دینی داشته‌اند. 

ابتدایی ترین وسایل برای تشخیص زمان
اگر به دوران قبل از اختراع ساعت بروید، می توانید به وسیله خورشید یا آب؛ زمان مورد نظرتان را مشخص کنید. شاید ساعت دیواری برای تعیین زمان نبود ولی دیوار های زیادی برای تعیین آن وجود داشت. مثلاً به معشوق خود بگویید: (زمانی که سایه فلان ستون یا دیوار کوتاه شد، همدیگر را ملاقات خواهیم کرد) 
یا اگر می خواهید که یک قرار رمزی داشته باشید، خیلی کوتاه بگویید: (ستون پنجم_ کوتاه‌ترین سایه)

حرکت خورشید و تشخیص زمان:
در زمان های قدیم و خیلی قبل تر از اختراع ساعت، احساس می‌ شد که این خورشید و ماه هستند که در حال حرکت اند. ولی به مرور و با تحقیقات بسیار دریافتیم این سیاره ماست که در حال حرکت است. حرکت و تغییر اندازه سایه نشان دهنده پدیده مهمی بود که سالیان زیادی طول کشید تا مردم بفهمند؛ زمین در چرخش به دور خود و به دور خورشید است.
پس باید گفت ساعت آفتابی از اولین ابزارهای انسان برای تشخیص زمان است و اگر در تاریخ کند و کاو کنیم می فهمیم که این قدمت به  ۵۰۰۰ سال قبل و به اقوام کلدانی و سومری که در بین النهرین زندگی می کردند می رسد. 

ایراد ساعت های خورشیدی:
یکی از ایرادات و شاید معایب این نوع ساعت ‌ها این بوده که تابش خورشید در همه جای کره زمین به یک اندازه و میزان نیست و عوامل زیادی در کم شدن دقت این نوع ساعت ها وجود داشته است. به طور مثال اگر آسمان ابری بود، احیاناً بر اساس شرایط جوی در هر قسمت کره زمین، دقت این ساعت ها زیر سوال می‌رفت.
حتی در قطب های شمال و جنوب که بر اساس حرکت زمین ۶ ماه از نور خورشید بهره می ‌برند این ساعت ها کاربرد زیادی نداشتند.

از فنجان یا پنگان چه استفاده ای میشده است؟ 
شاید هم در ۲۴۰۰ سال قبل به شغلی مثل کشاورزی مشغول شدید. چون که قبل از اختراع ساعت است، در آن صورت می توانید از ساعت آبی استفاده کنید. البته در هر مکان، شکل و نام های متفاوتی دارد ولی ایرانی های قدیم به آن پنگان یا فنجان میگویند.
پنگان یک کاسه ی نشانه گذاری شده است که سوراخی در وسطش وجود دارد و آن را روی یک دیگ پر آب قرار می‌دهند که برای تقسیم عادلانه آب بین کشاورزان در بیشتر مناطق ایران کاربرد گسترده ای داشته است. 
به کسانی که به پنگان یا علم البنکامات می‌پرداختند، فنجامییَن می گفتند. علم البنکامات، علمی است که با شناختن و به کار بردن ابزارش زمان قابل اندازه گیری خواهد بود و هدف از دسترسی به این امر، تعیین اوقات نماز و نیایش شبانه و..... بوده است.

 مزیت ساعت های آبی بر دیگر ساعت ها :
به نظر شما چه عواملی باعث برتری ساعت های آبی بر دیگر ساعت ها می تواند باشد؟ 
با کمی دقت و تفکر می توان فهمید که احتمال خطای محاسباتی در این گونه ساعت ها وجود ندارد. راحت در طول شبانه و روز از آن استفاده می شود و کشاورز به راحتی در شبانه روز محاسبه کرده و از میزان آبدهی به مزارع و زمین های خود بهره می برد. چون عدالت و تقسیم بندی سهم آب از اهمیت بالایی برخوردار بوده، به این ساعت‌ها در ایران توجه خاصی شده است.
روستاها بر اساس نوبت از آب و مقدار آن برای زمین های کشاورزی خود بهره جسته و مردی که از بین کشاورزان هر بار برای زمان دهی انتخاب می شد، نظارت دقیقی بر آن داشته است. شاید بتوان گفت قدمت استفاده از ساعت آبی به قبل از دوره اسکندر مقدونی در ایران بر می‌گردد و اختراع اینگونه ساعت‌ها به سده های قبل در ایران نسبت داده شده که دقیق ترین و راحت ترین ساعت های آبی همان پنگان یا فنجان است.

نتیجه گیری
حالا از سفر برگردید. ساعت چند است؟ 
به راحتی با یک نگاه به ساعت دیواری خانه یا محل کار خود می توانید آن را بیان کنید. موهبتی که قبل از اختراع ساعت، از آن محروم بوده اند و برای تعیین زمان دست به دامن روش های سخت و پیچیده ای می شدند که دقت زیادی هم نداشتند. 
راستی شما ساعت دیواری دارید؟ 
چقدر به شکل و ظاهر ساعت خود اهمیت می دهید؟ 
برای لذت بخش تر شدن زمان هایتان و چشیدن طعم بهتر لحظاتتان همراه ما باشید تا شما را به دنیای زیبای ساعت های دیواری خود ببریم......